Cynllun Gweithredu Adfer Natur Cymru - y Strategaeth Bioamrywiaeth ar gyfer Cymru

Cyhoeddwyd y Cynllun Gweithredu Adfer Natur (NRAP) cenedlaethol am y tro cyntaf yn 2015, ac mae'n cynnwys Rhan I (Ein Strategaeth ar gyfer Natur) a Rhan II (Ein Cynllun Gweithredu). Mae hwn yn gynllun Cymru gyfan ar gyfer pawb sy'n ymwneud â gweithredu bioamrywiaeth yng Nghymru. Adnewyddwyd Rhan II ar gyfer 2020-21 yn dilyn mewnbwn gan ystod o randdeiliaid.

Mae nifer o amcanion wedi'u gosod er mwyn mynd i'r afael â'r materion sy'n sbarduno'r dirywiad yn ein bioamrywiaeth, ac i'w helpu i ymadfer:

  • Ymgysylltu a chynorthwyo cyfranogi a dealltwriaeth er mwyn gwreiddio bioamrywiaeth ledled y penderfyniadau a wneir ar bob lefel
  • Diogelu’r rhywogaethau a’r cynefinoedd pwysicaf, a gwella’r modd y’u rheolir, gan gynnwys y gofyniad i Weinidogion Cymru baratoi a chyhoeddi rhestr o’r organebau byw pwysicaf a’r mathau pwysicaf o gynefinoedd o safbwynt cynnal a gwella bioamrywiaeth yng Nghymru
  • Cynyddu cydnerthedd ein hamgylchedd naturiol trwy adfer cynefinoedd a ddiraddiwyd, a chreu cynefinoedd
  • Mynd i’r afael â’r pwysau allweddol sydd ar rywogaethau a chynefinoedd
  • Gwella ein tystiolaeth, ein dealltwriaeth a’n systemau monitro
  • Sefydlu fframwaith llywodraethu a chymorth ar gyfer cyflenw

Erys y chwe amcan gwreiddiol, ynghyd â phum thema gweithredu sy'n deillio o'r amcanion.

Y pum thema yw:

  • Cynnal a gwella rhwydweithiau ecolegol cydnerth
  • Cynyddu gwybodaeth a throsglwyddo gwybodaeth
  • Gwireddu buddsoddiad a chyllid newydd
  • Uwchsgilio a'r gallu i gyflawni
  • Prif ffrydio, llywodraethu ac adrodd ar ein cynnydd

Cynllun Gweithredu Adfer Natur Cymru - nodau

Bydd Cynllun Adfer Natur Cymru yn amlinellu sut y bydd Cymru’n mynd i’r afael â Chynllun Strategol Bioamrywiaeth y Confensiwn ar Amrywiaeth Fiolegol a’r targedau bioamrywiaeth Aichi cysylltiedig yng Nghymru. Bydd y Cynllun Adfer Natur yn nodi camau gweithredu y gellir eu cyflawni yn y tymor byr ac yn pennu llwybr i gyflawni ymrwymiadau hirdymor y tu hwnt i 2020. Bydd camau gweithredu’r Cynllun yn cael eu hadolygu’n rheolaidd, gan sicrhau eu bod yn parhau i gyflawni amcanion ac uchelgais adfer natur yng Nghymru. Bydd cyfres o ddangosyddion yn cael eu datblygu hefyd i fesur cynnydd y Cynllun Adfer Natur yn erbyn yr amcanion. I gyd-fynd â’r cynllun, bydd y Fframwaith Adfer Natur yn nodi rolau a chyfrifoldebau’r rhai sy’n gyfrifol am gyflawni camau gweithredu bioamrywiaeth yng Nghymru, a sut mae’r rhain wedi’u cysylltu â’i gilydd.

red squirrel

Bluebells Tom Marshal

Coastal

Grŵp Gweithredu’r Cynllun Adfer Natur

Grŵp Cyflawni'r Cynllun Gweithredu Adfer Natur yw'r prif grŵp rhanddeiliaid ar gyfer yr NRAP ac mae iddo aelodaeth eang, o Lywodraeth Cymru, Cyfoeth Naturiol Cymru, JNCC, Sefydliadau Anllywodraethol amgylcheddol, y sector ffermio a sefydliadau eraill o’r sector cyhoeddus a phreifat. Rôl y grŵp yw llywio a blaenoriaethu camau allweddol er mwyn cyflawni'r NRAP a gwrthdroi'r dirywiad mewn bioamrywiaeth yng Nghymru, gan fabwysiadu dull cydweithredol. Mae'r grŵp fel arfer yn cwrdd dair gwaith y flwyddyn, a chynhelir y cyfarfod.

Mae cyfres o grwpiau yn arwain tasgau a blaenoriaethau penodol a bennir gan Grŵp Gweithredu NRAP. Ar hyn o bryd mae’r rhain yn cynnwys:

  • Rhaglen Bioamrywiaeth a Thystiolaeth Ecosystemol ac Anghenion Ymchwilio
  • Grŵp Cydnerthedd Ecosystemol ac Adfer
  • Fforwm Cynllunio a Bioamrywiaeth
  • Grŵp canllawiau adran 6
  • Grŵp Adran 7 (grŵp CNC mewnol sy’n arwain y gwaith o ddatblygu meini prawf y rhestr)
  • Grŵp Cynadleddau Partneriaeth Bioamrywiaeth Cymru
  • Grŵp Rhywogaethau Estron Goresgynnol Partneriaeth Bioamrywiaeth Cymru

Afon Dyfrdwy LIFE

Prosiect gwerth £6.8 miliwn yw Prosiect Afon Dyfrdwy LIFE i drawsnewid afon Dyfrdwy a'i dalgylch drwy adfer yr afon a'i hamgylchoedd i'w cyflwr naturiol. Bydd hyn yn dod â sawl mantais i'r amgylchedd, yn benodol gwella niferoedd yr eogiaid, lampreiod a misglod perlog i'w helpu i fod yn fwy cynaliadwy yn y dyfodol. Afon Dyfrdwy yw'r afon fwyaf yng Ngogledd Cymru ac mae ganddi ddalgylch o fwy na 1,800 km2. Mae'n un o'r afonydd mwyaf rheoleiddiedig yn Ewrop, ac ynghyd â Llyn Tegid, mae wedi'i dynodi’n Ardal Cadwraeth Arbennig (ACA).

Afon Tryweryn – un o lednentydd Afon Dyfrdwy © CNC

Migneit area Llun © IUCN

Adfer gorgorsydd byw yn Ardaloedd Cadwraeth Arbennig Y Berwyn a Migneint yng Nghymru

Mae Ardal Cadwraeth Arbennig (ACA) Y Berwyn a Mynyddoedd De Clwyd ac ACA Migneint-Arenig-Dduallt yn cynnwys y ddwy ardal fwyaf o orgorsydd yng Nghymru.

Er bod ardaloedd mawr o orgorsydd i’w cael o hyd yng Nghymru, mae’r mwyafrif wedi dirywio oherwydd coedwigaeth, rhywogaethau estron (fel Rhododendron Rhododendron ponticum a Sbriws Sitca Picea sitchensis), gorbori, draenio, a llosgi bwriadol neu ddamweiniol. Yn ystod y 5 mlynedd y bu prosiect Gorgorsydd LIFE ar waith yng Nghymru, cafwyd gwelliannau sylweddol a pharhaol yng nghyflwr gorgorsydd mewn mannau hollbwysig oddi mewn i ddwy ACA yng Ngogledd Cymru.

Migneint RSPB

Yn ychwanegol at wella bioamrywiaeth, mae adfer gorgorsydd yn esgor ar nifer fawr o fanteision eraill. Mae’r rhain yn cynnwys gwella ansawdd dŵr, lleihau cyfraddau dŵr ffo a allai effeithio ar lifogydd ar diroedd isel, ffermio, dal a storio carbon, addysg a hamdden.

Roedd y prosiect 56 mis yn ymdrin ag ardal 84 cilometr sgwâr o faint. Daeth cyllid LIFE i ben ar 31ain Mawrth 2011, gyda mwyafrif cyllid y prosiect o £3m (75%) wedi’i sicrhau trwy gyfrwng rhaglen LIFE-Nature yr UE. Mae’r gwaith yn parhau a bydd prosiectau’r dyfodol yn ddibynnol ar gronfeydd rheoli tir lleol a chyllid prosiectau ar raddfa tirwedd.

Partneriaeth dan arweiniad y Gymdeithas Frenhinol er Gwarchod Adar (RSPB), gyda chefnogaeth gan asiantaethau statudol a thirfeddianwyr lleol, oedd y project hwn.

Dathlu Llwyddiant

Dathlu Llwyddiant: Gweithredu ar y cyd dros fyd natur yng Nghymru

Mae partneriaethau lleol er lles byd natur yn gweithredu ym mhob ardal yng Nghymru ac maent yn darparu ffocws ar gyfer cyflawni amcanion y Cynllun Adfer Natur a Rheolaeth Gynaliadwy ar Gyfoeth Naturiol ar lefel leol, yn ogystal â chyfrannu at lawer o nodau Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol. Mae’r astudiaethau achos hyn yn darparu cipolwg ar amrywiaeth y prosiectau a’r ystod o bartneriaid sy’n ymwneud â gweithredu’n lleol er lles byd natur yng Nghymru.

Dathlu Llwyddiant: Gweithredu ar y cyd dros fyd natur yng Nghymru

Rhywogaethau yng Nghymru

Amffibiaid ac Ymlusgiaid

Adar

Cennau

Cadwraeth Mamaliaid

Bryoffytau

Anifeiliaid di asgwrn cefn

Helpu Bywyd Gwyllt

Garddio bywyd gwyllt